Als expert in 'prompt engineering' en schrijver voor De Promptotheek, zie ik dagelijks hoe de kracht van kunstmatige intelligentie de manier waarop we werken transformeert. In het dynamische veld van design en ontwikkeling is er één aspect dat cruciaal, maar vaak uitdagend is om consistent te waarborgen: de toegankelijkheid en bruikbaarheid van je creaties. Maar wat als je een intelligente partner had die als een onvermoeibare design-auditor jouw werk kritisch onder de loep neemt? Maak kennis met de AI als jouw ultieme assistent voor het optimaliseren van toegankelijkheid en bruikbaarheid, aangedreven door slimme prompts.
In een digitale wereld waarin iedereen toegang moet hebben tot informatie en functionaliteit, zijn toegankelijkheid (accessibility) en bruikbaarheid (usability) geen extraatjes, maar fundamentele pijlers van goed design. Of je nu een website, een mobiele app, of zelfs een fysiek product ontwerpt, zorgen dat het voor iedereen werkt – inclusief mensen met beperkingen – en dat het intuïtief te gebruiken is, kan een complex en tijdrovend proces zijn. Handmatige audits zijn arbeidsintensief en menselijke fouten liggen op de loer. Gelukkig opent AI nieuwe deuren. Dit artikel duikt diep in hoe je AI effectief inzet als jouw persoonlijke design-auditor, van beginner tot gevorderd, en biedt concrete prompt-voorbeelden om direct mee aan de slag te gaan. We richten ons specifiek op Ontwerp & Vormgeving, zodat jij het maximale uit jouw AI-tools haalt voor pixelperfecte en inclusieve designs.
Waarom AI onmisbaar is als design-auditor voor toegankelijkheid en bruikbaarheid
De reis naar een perfect toegankelijk en bruikbaar product is vaak doorspekt met repetitieve controles, het doorlezen van ellenlange richtlijnen (denk aan WCAG) en het anticiperen op diverse gebruikersscenario's. Hier excelleert AI:
- Snelheid en efficiëntie: AI kan in seconden analyses uitvoeren die voor mensen uren of dagen zouden kosten.
- Consistentie: Een AI volgt de opgegeven regels en standaarden zonder vermoeidheid of vooringenomenheid, wat leidt tot consistentere resultaten.
- Patroonherkenning: AI-modellen zijn uitmuntend in het identificeren van subtiele patronen en afwijkingen die menselijke auditors misschien over het hoofd zien.
- Schaalbaarheid: Of je nu één component of een volledig digitaal ecosysteem analyseert, AI schaalt moeiteloos mee.
- Objectiviteit: AI brengt geen persoonlijke voorkeuren of biases mee, wat resulteert in een puur feitelijke analyse op basis van de ingevoerde criteria.
Het gaat er niet om dat AI de menselijke designer vervangt, maar dat het een krachtige co-piloot wordt die je in staat stelt om sneller en met hogere kwaliteit te werken. Het is de brug tussen de potentie van AI en de praktische toepassing ervan in jouw designworkflow.
De basis: prompts voor toegankelijkheid (accessibility) audits
Toegankelijkheid draait om het verwijderen van barrières voor gebruikers met verschillende vaardigheden. Dit omvat visuele, auditieve, motorische en cognitieve beperkingen. Laten we beginnen met hoe je AI kunt inzetten om de meest voorkomende toegankelijkheidsproblemen te identificeren en aan te pakken.
Kleurcontrast en leesbaarheid
Een van de meest basale, maar cruciale aspecten van toegankelijkheid is voldoende kleurcontrast, essentieel voor mensen met visuele beperkingen of kleurenblindheid. Je kunt AI voeden met kleurencodes en het laten beoordelen volgens WCAG-richtlijnen.
**Rol:** Jij bent een toegankelijkheidsexpert gespecialiseerd in WCAG 2.1 AA richtlijnen.
**Taak:** Beoordeel het contrast van de volgende kleurcombinaties voor tekst en achtergrond. Geef voor elke combinatie aan of deze voldoet aan de AA-standaard en leg uit waarom.
**Input:**
1. Tekstkleur: #FFFFFF, Achtergrondkleur: #000000
2. Tekstkleur: #F5F5DC, Achtergrondkleur: #708090
3. Tekstkleur: #333333, Achtergrondkleur: #E0E0E0
**Output Formaat:**
Voor elke combinatie:
- Kleurcombinatie: [Tekstkleur] op [Achtergrondkleur]
- Voldoet aan WCAG AA: [Ja/Nee]
- Contrastverhouding: [Verhouding]
- Uitleg: [Korte toelichting waarom wel/niet]
Waarom deze prompt werkt: Door de AI een specifieke rol te geven ("toegankelijkheidsexpert") en de exacte WCAG-standaard ("WCAG 2.1 AA") te benoemen, krijgt de AI de nodige context. Het gedefinieerde outputformaat zorgt voor een gestructureerd en direct bruikbaar antwoord, wat essentieel is voor efficiënte audits.
Alternatieve tekst voor afbeeldingen (alt-teksten)
Alt-teksten zijn van vitaal belang voor schermlezergebruikers. AI kan suggesties doen voor beschrijvende alt-teksten, of zelfs bestaande alt-teksten controleren op relevantie en beknoptheid.
**Rol:** Jij bent een toegankelijkheidsspecialist en ervaren copywriter.
**Taak:** Genereer een beknopte en beschrijvende alternatieve tekst (alt-tekst) voor de volgende afbeeldingen, gericht op schermlezergebruikers. Vermijd overbodige woorden zoals "afbeelding van" of "foto van". Zorg ervoor dat de essentie van de afbeelding duidelijk wordt.
**Afbeelding 1 Beschrijving:** Een close-up van een glimlachende vrouw met krullend rood haar die een laptop vasthoudt en wijst naar het scherm. Ze draagt een bril en een blauwe blouse.
**Afbeelding 2 Beschrijving:** Een strakke, moderne kantoorruimte met grote ramen, veel groen, en mensen die aan flexplekken werken. Een whiteboard met diagrammen is zichtbaar op de achtergrond.
**Afbeelding 3 Beschrijving:** Een abstracte infographic die de groei van mobiel internetgebruik in Nederland tussen 2020 en 2025 toont met een opwaartse curve en percentages.
**Output Formaat:**
- Afbeelding 1: [Alt-tekst]
- Afbeelding 2: [Alt-tekst]
- Afbeelding 3: [Alt-tekst]
Waarom deze prompt werkt: De combinatie van "toegankelijkheidsspecialist" en "ervaren copywriter" zorgt ervoor dat de AI niet alleen de technische eisen van alt-teksten begrijpt, maar ook de nuances van heldere communicatie. Het verbod op "afbeelding van" verfijnt de output verder.
Toegankelijke formulieren en interactieve elementen
Formulieren zijn vaak struikelblokken voor toegankelijkheid. AI kan helpen bij het controleren van labelassociaties, focus-management en foutmeldingen.
**Rol:** Jij bent een UX/UI toegankelijkheidsexpert en auditor.
**Taak:** Analyseer de volgende beschrijving van een aanmeldformulier. Identificeer potentiële toegankelijkheidsproblemen met betrekking tot WCAG 2.1 AA en geef concrete aanbevelingen voor verbetering.
**Formulier Beschrijving:**
Het aanmeldformulier heeft de volgende velden:
1. Naam (inputveld, placeholder: "Vul je volledige naam in")
2. E-mailadres (inputveld, placeholder: "voorbeeld@email.nl")
3. Wachtwoord (inputveld, type="password")
4. Wachtwoord herhalen (inputveld, type="password")
5. "Ik ga akkoord met de algemene voorwaarden" (checkbox, zonder expliciet label maar met tekst ernaast)
6. "Aanmelden" (knop)
Er is geen visuele indicatie van focus op de velden. Foutmeldingen verschijnen als rode tekst onder het veld, maar worden niet aangekondigd door schermlezers.
**Output Formaat:**
- Geïdentificeerd probleem 1: [Beschrijving probleem]
- WCAG Succescriterium: [Relevant WCAG SC]
- Aanbeveling: [Concrete verbeterstap]
- Geïdentificeerd probleem 2: ... (herhaal voor elk probleem)
Waarom deze prompt werkt: Door de AI te vragen om zowel problemen te identificeren als aanbevelingen te doen, krijg je direct bruikbare feedback. Het koppelen aan specifieke WCAG-succescriteria verhoogt de nauwkeurigheid en de acteerbaarheid van de resultaten. Dit type prompt helpt je om je ontwerpen te verfijnen en prompts voor pixelperfect design te creëren die rekening houden met alle gebruikers.
Verdieping: prompts voor bruikbaarheid (usability) audits
Bruikbaarheid gaat over hoe gemakkelijk en efficiënt gebruikers hun doelen kunnen bereiken. Een product kan technisch toegankelijk zijn, maar nog steeds frustrerend om te gebruiken. AI kan helpen bij het analyseren van gebruikersstromen, inconsistenties en cognitieve belasting.
Analyse van gebruikersstromen en navigatie
Een soepele gebruikersstroom is cruciaal voor een goede gebruikerservaring. AI kan potentiële knelpunten of verwarrende paden identificeren.
**Rol:** Jij bent een ervaren UX-onderzoeker en usability-specialist.
**Taak:** Analyseer de volgende beschrijving van een gebruikersstroom voor het plaatsen van een bestelling in een webshop. Identificeer potentiële knelpunten, onnodige stappen of verwarrende elementen die de bruikbaarheid kunnen verminderen. Geef concrete suggesties voor optimalisatie.
**Gebruikersstroom Beschrijving:**
1. Gebruiker zoekt product en klikt op "Toevoegen aan winkelwagen".
2. Er verschijnt een kleine pop-up die zegt "Product toegevoegd!". De pop-up verdwijnt na 3 seconden.
3. Gebruiker moet handmatig naar de winkelwagenpagina navigeren via een klein icoon in de header.
4. Op de winkelwagenpagina kan de gebruiker producten verwijderen of aantallen aanpassen. Er is geen duidelijke "Verder winkelen" knop.
5. De gebruiker klikt op "Afrekenen".
6. Op de afrekenpagina moet de gebruiker zich opnieuw aanmelden of registreren, zelfs als ze al ingelogd zijn op de website.
7. Verzending- en factuuradres moeten opnieuw worden ingevoerd, zelfs als er al een account is met opgeslagen adressen.
8. Er zijn 5 stappen in het afrekenproces (Adres -> Levering -> Betaling -> Controle -> Bevestiging). De voortgangsbalk is nauwelijks zichtbaar.
**Output Formaat:**
- Knelpunt 1: [Beschrijving knelpunt]
- Impact op bruikbaarheid: [Uitleg]
- Aanbeveling: [Concrete verbeterstap]
- Knelpunt 2: ... (herhaal voor elk knelpunt)
Waarom deze prompt werkt: De AI wordt gevraagd om als UX-onderzoeker te denken, wat betekent dat het verder kijkt dan alleen technische aspecten. De focus op "knelpunten, onnodige stappen of verwarrende elementen" stuurt de analyse naar de kern van bruikbaarheidsproblemen. Het vragen naar impact en aanbevelingen maakt de feedback onmiddellijk praktisch.
Consistentie in designpatronen en interacties
Inconsistenties leiden tot verwarring en een hogere cognitieve belasting. AI kan helpen om afwijkingen van designsystemen of vastgestelde patronen op te sporen.
**Rol:** Jij bent een design system architect en UX-auditor.
**Taak:** Vergelijk de volgende beschrijvingen van knoppen en formuliervelden uit verschillende secties van een applicatie. Identificeer inconsistenties in styling, benaming, gedrag of interactiepatronen en geef aanbevelingen om deze te harmoniseren met de principes van een consistent UI/UX framework.
**Input Design Elementen:**
- **Knop 1 (Homepagina):** "Start Nu", blauw (#007BFF), afgeronde hoeken, hover-effect: donkerder blauw. Font: Lato Bold 16px.
- **Knop 2 (Profielpagina):** "Opslaan Wijzigingen", groen (#28A745), rechte hoeken, hover-effect: geen. Font: Open Sans Regular 14px.
- **Knop 3 (Productpagina):** "Bestel Artikel", blauw (#0000FF), afgeronde hoeken, hover-effect: onderstreping. Font: Lato Semibold 18px.
- **Formulierveld 1 (Contactpagina):** Label boven veld, border: 1px solid #CCC, focus-state: blauwe glow. Placeholder: "Voer hier uw bericht in".
- **Formulierveld 2 (Registratiepagina):** Label links van veld, border: 2px solid #DDD, focus-state: geen. Placeholder: "Uw e-mailadres".
**Output Formaat:**
- Inconsistentie 1: [Beschrijving inconsistentie]
- Type inconsistentie: [Styling/Benaming/Gedrag/Interactie]
- Impact op gebruiker: [Uitleg]
- Aanbeveling voor consistentie: [Concrete verbetering, refererend aan een unified design system]
- Inconsistentie 2: ...
Waarom deze prompt werkt: Door de AI in de rol van een "design system architect" te plaatsen, krijgt het de opdracht om vanuit een holistisch perspectief naar de elementen te kijken. Het expliciet vragen naar "styling, benaming, gedrag of interactiepatronen" zorgt voor een grondige analyse. Deze prompts zijn uitstekend te combineren met de concepten beschreven in ons artikel over De AI als design system architect: prompts voor een consistent en schaalbaar UI/UX framework.
Feedbackmechanismen en foutafhandeling
Hoe een systeem communiceert met de gebruiker, vooral bij fouten, is cruciaal voor bruikbaarheid. AI kan scenario's analyseren en verbeteringen voorstellen voor feedbackloops.
**Rol:** Jij bent een specialist in mens-computerinteractie en gebruiksvriendelijkheid.
**Taak:** Evalueer de volgende scenario's voor foutmeldingen en feedback. Identificeer tekortkomingen in helderheid, behulpzaamheid of context. Geef voor elk scenario een verbeterde feedbackstrategie.
**Scenario's:**
1. **Foutmelding:** Na het indienen van een formulier verschijnt de tekst "Er is een fout opgetreden." bovenaan de pagina, zonder verdere details.
2. **Succesmelding:** Na een succesvolle actie (bijvoorbeeld een artikel toevoegen aan favorieten), verschijnt er geen enkele bevestiging.
3. **Wachtstatus:** Tijdens het laden van content zien gebruikers een algemeen laadicoon in het midden van het scherm, maar geen indicatie hoe lang het nog duurt of wat er precies geladen wordt.
4. **Validatiefout:** Bij het invoeren van een ongeldig e-mailadres, wordt alleen de tekst "Ongeldig e-mailadres" weergegeven onder het veld, zonder uitleg over het verwachte formaat.
**Output Formaat:**
- Scenario: [Korte beschrijving scenario]
- Probleem met feedback: [Analyse van het probleem]
- Verbeterde feedbackstrategie: [Concrete suggesties voor een heldere, behulpzame en contextuele feedback]
Waarom deze prompt werkt: De rol van "specialist in mens-computerinteractie" geeft de AI de juiste lens om de impact van feedback op de gebruiker te beoordelen. Door te vragen naar "helderheid, behulpzaamheid of context" wordt de AI gestimuleerd om verder te kijken dan alleen de aanwezigheid van een melding, naar de kwaliteit ervan.
Geavanceerde prompts: De AI als strategiepartner
Naast het controleren van specifieke elementen, kan AI ook ingezet worden om strategischer te denken en proactief te adviseren over toegankelijkheid en bruikbaarheid in het bredere designproces.
Brainstormen over inclusieve designoplossingen
Laat de AI meedenken over creatieve oplossingen voor complexe toegankelijkheidsuitdagingen.
**Rol:** Jij bent een innovatieve productdesigner en inclusieve ontwerpspecialist.
**Taak:** Brainstorm 5-7 creatieve designoplossingen voor het verbeteren van de toegankelijkheid van een complexe datavisualisatie (bijv. een interactieve grafiek met veel datapunten en filters) voor gebruikers die kleurenblind zijn of een schermlezer gebruiken. Focus op alternatieve manieren van informatieoverdracht en interactie.
**Output Formaat:**
- Idee 1: [Korte beschrijving idee]
- Voordelen voor toegankelijkheid: [Toelichting]
- Potentiële uitdagingen: [Mogelijke implementatie issues]
- Idee 2: ...
Waarom deze prompt werkt: De focus op "creatieve designoplossingen" en de specifieke doelgroep (kleurenblinde gebruikers, schermlezergebruikers) dwingt de AI om buiten de gebaande paden te denken. Het vragen naar zowel voordelen als uitdagingen zorgt voor een realistische en gebalanceerde brainstormoutput.
Het genereren van user persona's voor toegankelijkheid
Creëer gedetailleerde persona's van gebruikers met specifieke beperkingen om empathie te kweken en designbeslissingen te onderbouwen.
**Rol:** Jij bent een UX-onderzoeker gespecialiseerd in inclusief design.
**Taak:** Genereer drie gedetailleerde user persona's van personen met verschillende functionele beperkingen die een online educatieplatform gebruiken. Denk na over hun demografie, hun beperking, hun specifieke uitdagingen bij het gebruik van het platform, hun doelen, en een "quote" die hun perspectief samenvat.
**Persona 1:** Een persoon met ernstige visuele beperkingen (gebruikt schermlezer).
**Persona 2:** Een persoon met motorische beperkingen (gebruikt alleen toetsenbordnavigatie).
**Persona 3:** Een persoon met aandachtsstoornis (ADHD) en moeite met focus bij complexe interfaces.
**Output Formaat:**
### Persona Naam
- **Demografie:** [Leeftijd, beroep, locatie]
- **Beperking:** [Type en mate van beperking]
- **Technologische Hulpmiddelen:** [Gebruikte tools zoals schermlezer, spraakherkenning etc.]
- **Uitdagingen met platform:** [Specifieke problemen met het online educatieplatform]
- **Doelen:** [Wat probeert deze persoon te bereiken op het platform]
- **Frustraties:** [Waar loopt deze persoon tegenaan]
- **Quote:** "[Samenvattende uitspraak]"
Waarom deze prompt werkt: Door specifieke beperkingen te definiëren en gedetailleerde categorieën te vragen, krijg je een rijke set aan persona's die verder gaan dan alleen een naam en een functie. Dit helpt bij het ontwikkelen van empathie en het ontdekken van alle prompts die relevant zijn voor diverse gebruikersgroepen.
Tips voor effectief prompten als design-auditor
- Wees specifiek: Hoe gedetailleerder je instructies, hoe beter de output. Benoem standaarden (WCAG), rollen (UX-expert), en gewenste outputformaten.
- Geef context: Beschrijf de context van het design (website, app, type gebruiker) zodat de AI relevante feedback kan geven.
- Itereer: Zie de eerste AI-output als een startpunt. Verfijn je prompts op basis van de resultaten om steeds dichter bij de gewenste analyse te komen.
- Combineer perspectieven: Vraag de AI om vanuit verschillende rollen (UX-designer, toegankelijkheidsexpert, gebruiker met beperking) naar een design te kijken.
- Voeg voorbeelden toe: Als je een specifieke stijl of soort antwoord wilt, geef dan een voorbeeld van hoe een ideale output eruit zou zien.
Conclusie: De menselijke touch blijft essentieel
De AI als design-auditor is een revolutionaire ontwikkeling die ons helpt om sneller, consistenter en objectiever te werken aan toegankelijke en bruikbare digitale producten. Het stelt designers en ontwikkelaars in staat om focus te leggen op complexere creatieve uitdagingen, terwijl de AI de repetitieve, regelgebaseerde controles afhandelt. Denk hierbij aan het controleren van kleurcontrasten, het voorstellen van alt-teksten, het auditen van formuliervelden en zelfs het genereren van gedetailleerde gebruikerspersona's.
Maar laten we niet vergeten: de AI is een hulpmiddel. Het vervangt niet de empathie, de intuïtie en de diepgaande menselijke ervaring die nodig zijn om écht inclusieve en inspirerende producten te creëren. De meest succesvolle aanpak combineert de efficiëntie van AI met de onvervangbare menselijke expertise. Jij blijft de regisseur, de AI is jouw meest getalenteerde assistent.
Ben je klaar om jouw designproces naar een hoger niveau te tillen met de kracht van AI? Ontdek nog veel meer prompts en leer hoe je deze slimme technologie optimaal inzet voor al jouw designuitdagingen. Begin vandaag nog en maak jouw digitale wereld toegankelijker en gebruiksvriendelijker voor iedereen!
Ontdek alle prompts voor design en veel meer op De Promptotheek.
```